Jak szlifować i wygładzać szwy spawalnicze?

Spawanie to najdoskonalsza i najbardziej efektywna metoda łączenia metalu, która nie tylko daje możliwość uzyskania znakomitej wytrzymałości mechanicznej, ale również pozwala na wykonanie spoiny o wysokich walorach estetycznych. Dobre wykonanie szwu spawalniczego oznacza m.in. jego równomierny kształt oraz wielkość dopasowaną do rodzaju materiału, jego grubości oraz wymaganej charakterystyki połączenia. W większości przypadków przy spawaniu elementów konstrukcyjnych spoina wykonana zgodnie z zasadami przez doświadczonego spawacza nie wymaga dodatkowej obróbki. Jedyne potrzebne ingerencje są najczęściej związane z normalną procedurą przygotowania metalu do malowania, lakierowania czy nakładania innych potrzebnych powłok. Nieco inaczej wygląda sprawa obróbki spawów na elementach, które będą dobrze widoczne, a zwłaszcza takich, które są wykonane ze stali nierdzewnej. W takich przypadkach szlifowanie i wygładzane szwów spawalniczych będzie zazwyczaj nieodzowne. Konieczne jest zastosowanie materiałów ściernych o odpowiedniej charakterystyce, gwarantujących uzyskanie pożądanych kształtów lica spawu oraz jego gładkości. Przekonajmy się, jak wygląda obróbka spawów, kiedy jest konieczna oraz jakie narzędzie i materiały będą najbardziej pomocne.

Kiedy i dlaczego szlifowanie i wygładzanie spawów może być niezbędne?

Łączenie metalu za pomocą spawania niezależnie od zastosowanej metody wygląda bardzo podobnie. Po rozgrzaniu strefy znajdującej się w bezpośrednim sąsiedztwie wcześniej przygotowanych krawędzi za pomocą łuku elektrycznego, strumienia plazmy, spalanego gazu albo zogniskowanego promienia lasera do spoiny podaje się materiał, który ją wypełnia. Rozgrzany metal pochodzący z drutu spawalniczego, pręta czy ulegającej stopieniu elektrody łączy się ze strukturą spawanego materiału, a stygnąc, tworzy spoinę. Wykonany szew powinien spełniać wymogi jakościowe, tj. być pozbawiony niezgodności spawalniczych, czyli pęknięć, pustek czy obcych wtrąceń. Liczy się również odpowiedni kształt szwu oraz jego rozmiary.

Wygląd wykonanej spoiny zależy zarówno od spawanego materiału, jak i użytej metody. Zazwyczaj najdoskonalsze rezultaty w postaci niewielkich, jednolitych spoin, które nie zakłócają geometrii łączonych elementów, uzyskuje się spawając metodą TIG (Tungsten Inert Gas). Sprawdza się ona znakomicie zarówno w przypadku typowych stali węglowych, jak i stali nierdzewnych czy kwasoodpornych. Nieco gorsze rezultaty zapewnia zazwyczaj spawanie MIG/MAG (Metal Inert Gas/Metal Active Gas), a także spawanie MMA (Manual Arc Welding). Choć jakość i wygląd spawu zależą nie tylko od zastosowanej technologii, ale również od umiejętności spawacza, to osoby o porównywalnych kompetencjach będą w stanie wykonać spaw o lepszych parametrach, jeśli zastosują optymalną pod tym względem metodę spawania.

Dobry wygląd spoiny jest ważny przede wszystkim w przypadku elementów, które będą wyeksponowane. Dotyczy to np. zdecydowanej większości przedmiotów wykonywanych ze stali nierdzewnej i kwasoodpornej. Tak będzie m.in. przy spawaniu poręczy, balustrad czy barier, wykonanych z popularnej „nierdzewki” ławek, oparć lub elementów małej architektury. Dobrze wykończona powierzchnia spawu będzie niezbędna również tam, gdzie w grę wchodzi kontakt metalu z żywnością, środkami chemicznymi albo materiałami biologicznymi. Odpowiednie wykończenie spoin, polegające na uzyskaniu jednolitej i gładkiej powierzchni będzie zazwyczaj ważne przy wykonywaniu produktów dla branży spożywczej, przetwórczej, przemysłu chemicznego i farmaceutycznego, a także na potrzeby wszelkiego typu laboratoriów.

Narzędzia i materiały używane przy szlifowaniu i wygładzaniu spoin spawalniczych

Proces wykończenia spoiny obejmuje procesy szlifowania, a niekiedy także wygładzania powierzchni spawu. Metody wykorzystujące różne sposoby szlifowania są używane do usuwania powstającego przy spawaniu naddatku materiału. Wstępnym etapem obróbki jest więc zazwyczaj szlifowanie zgrubne. W jego ramach stosuje się zwykle bardziej agresywne ścierniwa, które pozwalają na szybkie profilowanie spawu. Po pozbyciu się zbędnego metalu powierzchnia jest jeszcze opracowywana za pomocą szlifowania dokładnego. Na tym etapie używa się materiałów ściernych, które mają delikatniejsze uziarnienie i umożliwiają uzyskanie bardziej gładkiej i jednolitej powierzchni. Jeśli zachodzi taka potrzeba, metal może być jeszcze wypolerowany. Przy czynnościach związanych z polerowaniem nie usuwa się już materiału, a raczej wygładza, likwidując obecne jeszcze po szlifowaniu dokładnym nierówności, które wpływają na sposób, w jaki odbijają się promienie światła.

Wybór urządzeń oraz materiałów stosowanych do szlifowania i polerowania zależy od efektu, który ma zostać osiągnięty, a także od wielkości obrabianej spoiny oraz ilości materiału, który ma być usunięty. Najbardziej uniwersalnym rozwiązaniem są tu szlifierki kątowe, zarówno w wersjach elektrycznych, jak i pneumatycznych. Do spawów o mniejszych wymiarach, które wymagają większej dokładności, potrzebne mogą być szlifierki proste. Przydatne bywają również wszelkiego rodzaju szlifierki i pilniki taśmowe. Przy pracach wygładzających zastosowanie znajdują również szlifierki do satynowania. Przy wykańczaniu spoin pachwinowych sprawdzą się specjalne szlifierki z tarczami montowanymi na przedłużonym ramieniu.

Wśród najpowszechniej wykorzystywanych materiałów ściernych są tarcze szlifierskie stosowane wraz ze szlifierkami kątowymi. Mogą to być zarówno tarcze z nasypem, jak i krążki fibrowe czy krążki listkowe. Do pilników i szlifierek taśmowych stosuje się pasy bezkońcowe z odpowiednio dobranym nasypem od gruboziarnistego, które umożliwia bardzo agresywne usuwanie naddatku po drobne, sprawdzające się przy szlifowaniu dokładnym i wykańczającym. Przy szlifowaniu zakańczającym i polerowaniu zastosowanie znajdują także ściernice i krążki włókninowe. Bardzo użyteczne są także walcowe ściernice listkowe, które w zależności od uziarnienia można wykorzystywać przy szlifowaniu zgrubnym i dokładnym. W przypadku prac precyzyjnych i wymagających dużej dokładności używa się również frezów o różnych kształtach głowicy roboczej montowanych na szlifierkach prostych.

Polerowanie spoin jest najczęściej wykonywane w analogiczny sposób jak przy wykańczaniu innych powierzchni metalowych. Po szlifowaniu dokładnym i wykańczającym na metal jest nanoszona odpowiednio dobrana pasta polerska, która jest rozprowadzana przy użyciu tarczy polerskiej z delikatnego materiału, np. krążka filcowego, gąbki czy futra polerskiego.

Dobrze wykończone spoiny umożliwiają trwałe łączenie metalu, jednocześnie dzięki odpowiedniemu wykończeniu lica spoiny mogą być zupełnie niewidoczne i tworzyć gładką i jednolitą powierzchnię. Taki rodzaj obróbki będzie pożądany tam, gdzie spawany element będzie dobrze widoczny albo wówczas, gdy wymaga tego przeznaczenie spawanego elementu.